اقدام اجتماعی

کوشش‌های جامعۀ بهائی در زمینۀ اقدام اجتماعی با هدف ارتقا‌ی رفاه مادی و اجتماعی مردمان از هر طبقه و طیف اجتماع، فارغ از اعتقادات یا پیشینه‌شان صورت می‌گیرد. انگیزۀ چنین اقداماتی، شوق خدمت به نوع انسان و مشارکت در تغییرات اجتماعی مثبت و سازنده است. این اقدامات در کنار یکدیگر، نمایانگر فرآیند یادگیری رو به رشدی دربارۀ کاربرد تعالیم حضرت بهاءالله و دانش اندوخته‌شده در حوزه‌های مختلف مجهودات انسانی در رابطه با واقعیت اجتماعی است.

مسائل توسعۀ اجتماعی و اقتصادی می‌توانند بسیار پیچیده باشند و به نسبت تلاش‌های بهائیان برای مشارکت در اقدام اجتماعی هنوز ساده و نوپا هستند. این تلاش‌ها نتیجۀ رشد آگاهی جمعی هستند و معمولاً توسط گروه‌های کوچکی از افراد در محلی که در آن دوره‌های مؤسسۀ آموزشی به شکل گسترده‌ای در حال ارائه است، انجام می‌گیرند. بسیاری از اين اقدامات، پروژه‌هایی با مدت زمان مشخص در زمینه‌های متنوعی همچون سلامت، بهداشت، آموزش و پرورش، کشاورزی و حفاظت از محیط‌زیست هستند که پس از دستیابی به اهدافشان پایان می‌یابند. ماهیت این پروژه‌ها از هر نوعی که باشد، هدف آن‌ها بهبود جنبه‌هایی از زندگی جمعیت محلی است. در بعضی موارد، اشخاصی که در سطح تودۀ مردم اقدام اجتماعی انجام می‌دهند قادرند دامنۀ فعالیت‌های خود را به شیوه‌ای ارگانیک گسترش دهند و تلاش‌هایشان به پروژه‌هایی با ماهیت دائمی‌تر تبدیل می‌شود و ساختار اداری پیدا می‌کند.

در این‌گونه موارد، امکان دارد سازمانی غیرانتقاعی و غیردولتی توسط گروهی از بهائیان و اغلب با همراهی عده‌ای از همکاران همفکر برای پرداختن به یک یا چند جنبه از مسائل توسعۀ اقتصادی و اجتماعی تأسیس شود. چنین سازمانی که بر اساس اصول دیانت بهائی فعالیت می‌کند، عموماً یک «سازمان مُلهَم از تعالیم بهائی» نامیده می‌شود و ظرفیت سازمانی لازم را برای تولید، بکارگیری و انتشار دانش در زمینۀ توسعه در یک کشور و یا منطقه فراهم می‌سازد. چنین سازمانی به طور معمول با یک خط کاری اولیه شروع بکار می‌کند و این امکان را فراهم می‌آورد که اقداماتش در طول زمان پیچیدگی بیشتری یابند.

در اکثر مناطق، یکی از اولین مشغله‌های ذهنی جوامع، دسترسی کودکان و جوانان به امکانات تحصیلی مناسب است. در حال حاضر، تعدادی از مؤسسات ملهم از تعالیم بهائی، برنامه‌های مخصوصی در زمینۀ آموزش و پرورش تدوین کرده‌اند و اعضای سایر جوامع محلی در سراسر دنیا می‌توانند با تعلیم مداوم در مورد استفاده از مواد آموزشی، روش‌ها و رویکردهای این موسسات را بکار گیرند. به ویژه بسیاری از جوانان با کفایت که در صورت نداشتن فرصت تحصیل، مجبور به ترک دهکده‌ها و محله‌های خود برای جستجوی کار می‌شوند، از اين برنامه‌ها بهره می‌برند. این برنامه‌ها به توان‌مندی‌‌هایی که جوانان از طریق گذراندن دوره‌های موسسۀ آموزشی به دست آورده‌اند، مهارت‌ها و دانش جدیدی می‌افزایند و این افراد عاملی راهگشا برای ترقی و پیشرفت بیشتر می‌گردند. در نتیجه، به تدریج توان‌مندی در جامعه برای اقدام جمعی در زمینه‌هایی همچون آموزش و پرورش، بهداشت، تولید مواد غذایی و همچنین برای مقابله با نیروهای مخربی که تار و پود اجتماع را از هم می‌گسلند، افزایش می‌یابد.

در چنین محیطی، محفل روحانی محلی که يک شورای اداری محلی است به عنوان مرجع اخلاقی عمل می‌کند، با ساختارهای اجتماعی و سیاسی محل تعامل می‌نماید و با آن‌ها در مورد اقدامات بهائیان برای پیشرفت دهکده یا محلۀ خود به مشورت می‌پردازد. محفل روحانی محلی همچنین اطمینان حاصل می‌نماید که به یکپارچگی کوشش‌های گروه‌های کوچک برای بهبود اوضاع محلی لطمه‌ای وارد نشود. از پروژه‌های بیش از حد بلندپروازانه که انرژی زیادی را مصرف خواهند نمود و در نهایت مانع پیشرفت می‌گردند، اجتناب می‌شود. تلاش‌ها متناسب با توان‌مندی جمعیت محلی برای پیشبرد آن‌ها رشد می‌کنند و نتیجۀ طبیعی چنين فرآیندی، تداوم فعالیت‌ها در طول زمان است.

بهائيان با این اعتقاد که هر جمعیتی باید خود قادر به تعيين مسیر ترقی‌اش باشد به اقدام اجتماعی مشغول می‌شوند. تغییر اجتماعی پروژه‌ای نیست که گروهی از مردمان به نفع گروهی دیگر به انجام رسانند.