و احبّ صلوات صلواتی است که از روی روح و ریحان شود و تطویل محبوب نبوده و نیست و هر چه مجرّد و جوهرتر باشد عند اللّه محبوبتر بوده و هست.
اینکه امر شده ذکر سرّ از برای آن است که مراقب بذکر اللّه باشی که قلب تو همیشه حیوان باشد که از محبوب خود محتجب نمانی نه اینکه بلسان ذکر بخوانی و قلب تو متوجّه نباشد بذروۀ قدس و محلّ انس لعلّ اگر واقع شوی در یوم قیامت مرءات قلب تو مقابل باشد شمس حقیقت را که اگر مشرق شود فی الحین تعاکس بهمرساند زیرا که او است مبدء هر خیر و باو راجع میشود کلّ امر و اگر آن ظاهر شود و تو همیشه در ذکر نفس خود باشی ثمر نمیبخشد تو را الّا آنکه بذکر او ذکر کنی او را که او است ذکر اللّه در آنظهور زیرا که آن ذکریکه میکنی بواسطۀ امر نقطۀ بیان است و آنظهور کینونیّت نقطۀ بیان است در آخرت که بما لا نهایة الی ما لا نهایة اقوی است از ظهور اولای آن.
سادگی که خصیصۀ ادای ادعیۀ بهائی است، اعمّ از نماز و غیره، باید حفظ شود. از انعطافناپذیری و تشریفات مذهبی باید اکیداً احتراز جست.
(ترجمهای از دستخطّ حضرت شوقی افندی، ضمیمۀ نامۀ مورّخ ۳۰ اکتبر ۱۹۳۶ صادره از جانب آن حضرت خطاب به یکی از احبّا) [۳۳]
حضرت عبدالبهاء فرمودهاند ”شخص عابد باید با روحی منقطع، تسلیم و رضایی محض، توجّهی شدید و توأم با تضرّعی روحانی به عبادت پردازد.… عبادت بر حسب عادت و تشریفات که بر اعماق قلب تأثیر نگذارد بیفایده است.“
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۱۹ اکتبر ۱۹۲۵ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۳۴]
در مورد تلاوت الواح با صوت در مشرقالاذکار، حضرت شوقی افندی مایلند به احبّا توصیه فرمایند که از هرگونه انعطافناپذیری و یکسانی در مسائل عبادتی اجتناب نمایند. خواندن مناجاتها به زبانهای شرقی چه بدون صوت و چه با صوت بلامانع است ولی در عین حال خواندن این نوع مناجاتها در مراسم دعا در تالار اجتماعات مشرقالاذکار ابداً الزامی نیست. این روش نه باید ضروری تلقّی شود و نه ممنوع. نکتۀ مهمّی که باید همیشه به خاطر داشت آنست که به استثنای نمازهای مشخّص، حضرت بهاءاللّه هیچگونه دستور صریح و خاصّی در مسائل مربوط به نیایش و عبادت چه در مشرقالاذکار و چه در اماکن دیگر صادر نفرمودهاند. دعا و مناجات اصولاً ارتباطی است بین انسان و خداوند و به این ترتیب فراتر از کلّیّۀ رسوم و مناسک است.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۱۵ ژوئن ۱۹۳۵ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به محفل روحانی ملّی ایالات متّحده و کانادا) [۳۵]
مؤمنین میتوانند ادعیۀ یومیّه را، به استثنای دعاهای مخصوص مثل ”نماز“، به هر سبک و روشی که مایلند تلاوت نمایند. یکسانی در تلاوت این قبیل مناجاتها نباید تحت هیچ شرایطی بر احبّا تحمیل گردد. عبادتکننده باید کاملاً آزاد باشد که به نحو دلخواه خود به دعا و مناجات پردازد.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۶ ژوئیه ۱۹۳۵ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۳۶]
حضرت ولیّامراللّه بسیار خوشنودند که تجربیّات روحانی خود را با ایشان مطرح کردهاید. ولی هیکل مبارک به شما تأکید مینمایند که در اوقات تعمّق و تأمّل و دعا همیشه بیانات نازلۀ حضرت بهاءاللّه و حضرت مولی الوری را مورد مطالعه و استفاده قرار دهید.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۶ دسامبر ۱۹۳۵ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۳۷]
عابد حقیقی باید هنگام راز و نیاز جهد نماید تا تحقّق آمال و امیال خود را از پروردگار چندان مسئلت ننماید بلکه خواستههای خود را بر وفق ارادۀ الهی تعدیل نماید. فقط با این شیوه و روش است که فرد میتواند به آن حالت از اطمینان قلب و رضا که تنها به قوّۀ دعا حاصل میشود نائل گردد.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۲۶ اکتبر ۱۹۳۸ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۳۸]
حضرت ولیّامراللّه معتقدند که تأکید بیشتری باید بر اهمّیّت و قوّۀ دعا و مناجات از جمله ذکر اسم اعظم نمود ولی نه بیش از حدّ. آنچه مهمّ است روح کلام است.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۱۶ مارس ۱۹۴۶ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۳۹]
نماز را هر نفسی باید فرداً برای خود تلاوت نماید و نحوۀ ادای آن چه با صدای بلند و چه با سکوت فرقی نمیکند. به جز نماز میّت، نماز جماعت دیگری نداریم. ما دعای شفا و دیگر ادعیه را در جلسات عمومی تلاوت میکنیم ولی نماز وظیفهای فردی است لذا تلاوت آن توسّط فردی دیگر با ادای آن توسّط خود فرد کاملاً یکی نیست.
(ترجمهای از نامۀ مورّخ ۳۱ ژانویه ۱۹۴۹ صادره از جانب حضرت شوقی افندی خطاب به یکی از احبّا) [۴۰]
قدرت نهفته در دعا و مناجات وقتی ظاهر میشود که انگیزۀ اصلی آن محبّت اللّه باشد؛ از ترس، توقّع، تظاهر و خرافات به دور بوده با صداقت و پاکی دل تلاوت شود تا موجب تعمّق و تأمّل و سرانجام شکوفایی عقل و خرد انسانی گردد. چنین نیایش بیآلایشی از محدودۀ حروف و کلمات بگذرد و از اصوات و نغمات فراتر رود؛ حلاوت نغمه و آهنگش شادی آفریند، قلوب را به اهتزاز آرد، بر نفوذ کلمات بیفزاید، تمایلات دنیوی را به صفاتی ملکوتی تبدیل نماید و محرّک خدمات خالصانه به عالم انسانی گردد.
(پیام مورّخ ۱۸ دسامبر ۲۰۱۴ بیت العدل اعظم خطاب به احبّای ایران) [۴۱]