حضرت عبدالبهاء، در طول دورۀ قیادتشان که ۲۹ سال به طول انجامید، بی‌وقفه برای انتشار آئین بهائی در سراسر عالم تلاش نمودند و به توسعۀ مؤسسات اداری‌ای که حضرت بهاءالله تعیین نموده بودند، پرداختند.

گسترش و تحکیم جامعۀ بهائی

تحت هدایت حضرت عبدالبهاء، شبکه‌ای از محفل‌های روحانی در ایران شکل گرفت که امور جامعۀ بهائی را اداره می‌کردند، پرورش اخلاقی اعضای جامعه را تشويق می‌نمودند، مدارسی تأسیس می‌کردند که در آنها تعلیم و تربیت دختران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، به بیماران رسیدگی می‌نمودند و به ترویج تعالیم بهائی می‌پرداختند.

حضرت عبدالبهاء بر ترقی زنان تأکید بسیاری داشتند و آنان به تدریج به ایفای نقش خود در فعالیت‌های جامعه مشغول شدند. در نهایت نیز به طور برابر و دوشادوش مردان، هم در سطح محلی و هم ملی، از میان جامعۀ پیروان بهائی در ایران به عنوان اعضای محفل‌های روحانی انتخاب می‌شدند.

حضرت عبدالبهاء، همچنین انتشار آئین بهائی در قفقاز و بخش‌های روسی‌تبار آسیای مرکزی را هدایت ‌کردند تا جایی که عشق‌آباد با داشتن مشرق‌الأذکار، مدارس و مؤسسات چاپ و نشر، بدون آنکه با محدودیتی از طرف حکومت مواجه باشد، به نمونه‌ای از یک جامعۀ بهائی تبدیل شد.

مصر نیز که از موهبت سفر حضرت عبدالبهاء به آن سرزمین برخوردار شده بود، شاهد رشد یک جامعۀ‌ بهائی بود که مردمانی از پیشینه‌های مسلمان و قبطی را در کنار ایرانیان، کردها و ارامنه گردهم می‌آورد. تحت رهبری حضرت عبدالبهاء جوامع بهائی در ترکیه، عراق عثمانی، تونس و حتی در سرزمین‌های دوری چون چین و ژاپن استقرار و استحکام یافتند.

رشد جامعه در غرب

حضرت عبدالبهاء و همراهانشان در کنار برج ایفل در پاریس، ۱۲۹۱ ه.ش. (۱۹۱۲میلادی)

یکی از پیشرفت‌های مهم برای آیندۀ دیانت بهائی که به فاصلۀ کوتاهی پس از درگذشت حضرت بهاءالله به دست آمد، انتشار این آئین به آمریکای شمالی بود. جامعۀ بهائی در آن سرزمین در ابتدا در نتیجۀ تلاش‌های یک فرد بهائی سوری‌تبار با پیشینۀ مسیحی شکل گرفت. حضرت عبدالبهاء، توجه ویژه‌ای به پرورش مؤمنین و توسعۀ موسسات بهائی در آمریکا و کانادا داشتند و وظیفۀ انتشار تعالیم حضرت بهاءالله به اکثر دیگر نقاط عالم را به بهائیان آمریکای شمالی سپردند. از سال ۱۲۷۷ ه.ش. (۱۸۹۸ میلادی) به بعد، سفر‌های زائران آمریکایی و اروپایی به عکا برای ملاقات با حضرت عبدالبهاء در جریان بود و حضرت عبدالبهاء در این دیدار‌ها تلاش‌های تبلیغی آن‌ها را تشویق می‌کردند. در سال‌های پایانی قيادت حضرت عبدالبهاء، بر اثر تشویق‌های ایشان و در پاسخ به الواح نقشۀ ملکوتی، آئین بهائی برای نخستین بار به آمریکای جنوبی و استرالیا انتشار یافت.

گسترش دیانت بهائی در غرب، آن را از محیط اسلامی‌ای که در ابتدا در آن رشد کرده بود، جدا ساخت. حضرت عبدالبهاء، نقشی اساسی در معرفی تعالیم بهائی به مخاطبان مسیحی ایفا نمودند. در این رابطه کتاب مفاوضات- مجموعه‌ای از گفتارهای ايشان برای زائرین غربی در بارۀ موضوعات دینی و فلسفی- از اهمیت خاصی برخوردار است.

سفر‌های حضرت عبدالبهاء به مصر، اروپا و آمریکای شمالی، شناخت و احترام نسبت به آئین بهائی را در غرب به همراه داشت. این سفرها، نه تنها به بهائیان آن سرزمین‌ها اجازه داد که به طور مستقیم با شخص حضرت عبدالبهاء در ارتباط باشند، بلکه تعالیم بهائی را به طیف گسترده‌ای از مردمانی معرفی نمود که در غیر این صورت امکان آشنایی با این آموزه‌ها را نداشتند. سخنرانی‌های عمومی متعدد حضرت عبدالبهاء در دانشگاه‌ها، کلیساها، کنیسه‌ها، مساجد و مجامع بشر‌دوستانه، پیروان و دوست‌داران بسیاری برای آئین بهائی به ارمغان آورد. سخنرانی‌های حضرت عبدالبهاء، الگویی برای نحوۀ معرفی تعالیم بهائی، به خصوص تعالیم اجتماعی، برای دهه‌های بعد فراهم آورد. همچنین، استقرار سنگ بنای اولین مشرق‌الأذکار غرب در نزدیکی شیکاگو به دست حضرت عبدالبهاء، تأسیس موسسات بهائی در آمریکای شمالی را رقم زد.

نمونه‌ای از مشارکت‌های اولیۀ بهائیان جهت تعلیم و تربیت دختران در ایران

مخالفت از جانب خانوادۀ حضرت عبدالبهاء

در سال‌های پس از درگذشت حضرت بهاءالله، اساسی‌ترین چالش پیش‌ روی حضرت عبدالبهاء، مخالفت‌های ادامه‌دار برادر ناتنی ایشان، میرزا محمد علی بود. او که از حسادت بر‌آشفته بود، به دروغ، حضرت عبدالبهاء را به ادعا نمودن مقامی برابر با حضرت بهاءالله، تصرف در حقوق سایر فرزندان حضرت بهاءالله و توطئه بر علیه مقامات حکومتی متهم نمود. اقدامات محمد‌علی باعث شد که حبس حضرت عبدالبهاء درون دروازه‌های عکا مجدداً بین سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۶ه.ش. (۱۹۰۱ تا ۱۹۰۷میلادی) با شدت برقرار شود. محمدعلی توانست در تعدادی از بهائیان عکا و حیفا و همچنین شخصی که آئین بهائی را نخستین بار به آمریکا برده بود، نفوذ نماید. با این وجود به جز تعداد اندکی، تمامی اعضای جامعۀ بهائی در سراسر عالم همچنان به حضرت عبدالبهاء وفادار باقی ماندند.

سایر دست‌آورد‌ها

آرامگاه حضرت باب در شکل اولیۀ خود، بنا شده توسط حضرت عبدالبهاء

دیگر وقایع مهم دوران قیادت حضرت عبدالبهاء عبارتند از: انتقال بقایای پیکر حضرت باب از ایران به عکا و تدفین ایشان در آرامگاهی واقع بر کوه کرمل، نگارش الواح نقشه ملکوتی که چارچوبی برای انتشار آئین بهائی فراهم ساخت، قدم‌های اولیه جهت تأسیس موسسات اداری بهائی در غرب و شرق، اقدامات جامعۀ بهائی عشق‌آباد در ترکستان روسیه جهت رشد بسياری از جنبه‌های حیات جامعۀ بهائی که با تأسیس مشرق‌الأذکار به اوج خود رسید، آغاز ساخت مشرق‌الأذکار آمریکای شمالی، فعالیت‌های دانشمند برجستۀ بهائی ميرزا ابوالفضل گلپایگانی در راستای معرفی تعالیم بهائی در دانشگاه الأزهر مصر- پيشرفته‌ترین مرکز آموزش در جهان اسلام- و سفرهای گستردۀ گروه کوچکی از بهائیان در سطح بین‌المللی که به آغاز جهانی‌شدن اين جنبش دینی کمک کرد.

هنگامی که حضرت عبدالبهاء چشم از این عالم فروبستند، آئین بهائی به حدود ۳۵ کشور گسترش یافته بود.